Slikar Ljubo Babić

»SLIKAR LJUBO BABIĆ«, tekst objavljen u povodu Babićeve retrospektivne izložbe i pedesetogodišnjice umjetničkog rada u Vjesniku, 6. XI. 1960; pretiskan je u Esejima III (Zagreb 1963) i u Likovnim studijama (Sarajevo 1985). Sastavljen je iz dnevničkih zapisa (Davni dani, 1916, 1917), odlomka iz eseja Kriza u slikarstvu (Književna republika, 1924, knj. II, br. 1) objavljena s naslovom Slikar Ljubo Babić u Svijetu (1926, 22) i osvrta Iz retrospektive 1960 napisana prigodom Babićeva jubileja. Iznenađen nesklonošću likovne publicistike da iskaže priznanje slikaru koji je bio učiteljem »likovnih pokoljenja«, ističe njegove napore da odgovori slikarskim izazovima u našoj umjetničkoj sredini od münchenskih dana (između Stucka i Kandinskog) i postimpresionističkog Pariza do suvremenih europskih kretanja. Suprotstavljajući se, u vremenu I. Kršnjavoga i »secesionističkog Meštrovića«, negativnim likovnim konvencijama, oslobodio se »legende i anegdote« odrekavši se i svog ciklusa Udovica »o kojem je Strzygowski napisao panegirik (1913)«. Napustio ga je svjesno »kao zabludu ukusa, kao shemu koja nema veze s umjetnošću. Eventualno s politikom«. Citirajući zapise iz 1917. kaže da su Babićevi lirski motivi sa sumracima i crnim barjacima isto toliko pjesničke koliko i slikarske prirode. U širokom rasponu likovne inventivnosti ističe Babićevu sklonost lirskom simbolizmu i smisao za scenu (Krist i Juda, 1913), a u golgotskim motivima, s razdrtom zemljom, oblacima i raspelima, dramatsku uznemirenost (Golgota, 1917) i Babićev dar da je izrazi kao i u slici pokrenutih ljudskih masa (Crveni stjegovi, 1919). Osvrnuvši se na njemačku ekspresionističku razvojnu liniju od Sturma (1911) do Novembarske grupe (1924), primjećuje razlike u Babićevim motivima koji su »impresionistički vezani o trodimenzionalni oblik i već ustitrani u lirskoj atmosferi apstrakcije«. Među njegova najbolja djela uvrštava ona koja nastaju spontano, prima vista, kao akvareli slikani u Španjolskoj 1920. Uspoređuje ih s akvarelima S. Dalija iz njegova danteovskog ciklusa (1959-60) i ne nalazi ni jednoga koji bi bio bolji od Babićevih. Uz lirski elan, osjećaj za ritam, smisao za sordinantnu paletu i viziju »o uzvišenosti slikarskog poziva« spominje i Babićeve solipsističke krize i poetski dnevnik ostvaren autobiografski na slikarskim platnima. Grafičar i scenograf posvećuje se čistom slikarstvu boreći se za vlastiti likovni izraz »pomodnom talasu usprkos«. Borbu je otežavala trajna podvojenost između »stvarnosti i simbola, između ideje i materijalnog oblika« o kojoj svjedoči i Krležina izreka da »Babić slika već godinama jednu te istu sliku koja ne bi bila samo odraz nego izraz i ne samo izraz nego još više od toga: stvarnost sama«.